Havenwerk voor havenwerkers

Ruim duizend havenarbeiders demonstreerden op 31 augustus 2005 in Den Haag. Waarom stonden zij daar?

Sinds 1976 erkent Nederland ILO 137. Volgens dit verdrag van de Internationale Arbeids Organisatie hielden de lidstaten een register bij van de havenwerkers. Alleen mensen die in dat register stonden mochten in de havens werken. De geregistreerde havenarbeiders kregen zo bescherming tegen ongeschoolde en onervaren collega’s. Het principe was simpel: havenwerk voor havenwerkers. Daarnaast moesten volgens dit verdrag werkgevers en vakbonden overleggen over de invoer van nieuwe haventechnologie en de gevolgen daarvan. 

Nadat de centrale werkgeversorganisatie in de haven zijn werkzaamheden beëindigde kwam er ook een stilzwijgend eind aan het registratiesysteem. ILO 137 werd daarmee een dode letter in de Nederlandse havens. Die ontwikkeling paste goed in de plannen die door de Europese Commissie werden voorbereid om de havens in Europa meer te laten concurreren. Die toegenomen concurrentie zou leiden tot efficiëntere en goedkopere havens, wat volgens de heersende ideologie beter is voor iedereen. Het eerste plan van de EC dat bekend is onder de naam Port Package, een bundel maatregelen om de havens concurrerender te maken, hield onder meer in dat ook personeel van rederijen zou mogen laden en lossen. Dit voorstel waar trouwens ook niet veel steun voor was bij werkgevers in de havens, was door breed protest van Europese havenarbeiders in 2003 gesneuveld.

Dan doen we het zelf wel dacht minister De Geus (CDA) misschien toen hij in 2005 voorstelde om de ondertekening van ILO 137 in te trekken. Zijn plan werd door havenarbeiders beantwoord met een staking en een demonstratie in Den Haag op 31 augustus 2005. De minister kreeg echter genoeg steun in de Tweede Kamer en op 17 februari 2006 trok Nederland zich terug uit ILO 137.  In 2005 kwam ook de EU weer met een liberaliseringsvoorstel, bekend onder de naam Port Package 2. Weer met het doel het havenwerk te liberaliseren en weer gestruikeld over het brede verzet van Europese havenarbeiders. De Nederlanders waren dit keer niet in de frontlijn van het verzet, dat meer werd gedragen door Duitsland en zuidelijke landen. Het Europees Parlement wees ook dit voorstel af na de protesten. Maar de voorstanders van liberalisering zijn taai: inmiddels is er alweer sprake van Port Package 3.